3'

(ή μικρά αστρονομικά παραπατήματα)

Παρόλο που γενικά σχεδόν κάθετι 'εσωηλιακό' με αφήνει αδιάφορο, οι προσδοκίες μου από την 'αποστολή στο Καστελόριζο' ήταν μάλλον ανάμικτες. Από τη μία υπάρχει ίσως το πιο μοναδικό αστρονομικό φαινόμενο που έχει να κάνει με τον άνθρωπο. Μοναδικό τόσο για τη σπανιότητα του όσο και για τα μέγεθη που εμπλέκονται και την συνεπακόλουθη ταπεινότητα που υποβάλλουν. Και από την άλλη η μαζικότητα. Μαζικότητα που μεταφράζεται σε αδηφάγα κανάλια και καμέρες, ορδές από geeks και εταιρείες/ομίλους/ενώσεις έτοιμες να συγκρίνουν τα όργανα και τα κατορθώματα τους αλλά και με φιλοθεάμον κοινό με άποψη αλλά και καλοπροαίρετες ανησυχίες. Και φυσικά σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα.

Έτσι όλοι εμείς που βρεθήκαμε εκεί αυτές τις 2-3 μέρες παρακολουθήσαμε την τυχαία ευθυγράμμιση της Γης μας με το κοντινότερο και το μεγαλύτερο σώμα του ηλιακού μας συστήματος, κάτι που δεν είχε συμβεί σε ελλαδικό χώρο εδώ και 70 χρόνια και δε θα ξανασυμβεί για άλλα 82. Όπως και με τη διέλευση της Αφροδίτης η αξία αυτών των φαινομένων για μένα έγκειται στη δυνατότητα τους να βάζουν τα πράγματα στο πλαίσιο που τους αρμόζει - και το οποίο δε φαίνεται αμέσως. Μια έκλειψη και δη μια τόσο δραματική όπως η ολική ηλιακή μας περνάει από τις δύο διαστάσεις της ουράνιας σφαίρας και των κινήσεων των σωμάτων πάνω της στις τρεις διαστάσεις όπου πλέον εμφανίζεται και η τόσο ακριβοθώρητη στην αστρονομία αίσθηση του βάθους και της απόστασης. Αντικείμενα μπαίνουν ανάμεσα σε άλλα αντικείμενα, το πίσω έρχεται μπροστά. Ταυτόχρονα, η σκέψη ότι τέτοιου είδους σπάνιες συμπτώσεις πράγματι συμβαίνουν και είναι αποτέλεσμα κάτι τόσο απλού όπως η κατάλληλη γεωμετρία, λέει κάτι και για όλες τις υπόλοιπες συμπτώσεις που μας ορίζουν. Ότι δηλαδή δεν κρύβουν τίποτα πολύπλοκο και εξωπραγματικό πίσω τους - απλά τη συγκυρία.

Ευτυχώς οι φόβοι μου για υπερβολική έκθεση στην μεταλλακτικών ιδιοτήτων ακτινοβολία της τηλεόρασης αποδείχθηκαν αβάσιμοι (αν και όχι εντελώς). Έτσι, μετά από ένα συνδυασμό από επιλογές οικονομικές (η τηλεοπτική κάλυψη γίνεται πάντα για εκείνον του οποίου η προσφορά είναι ελκυστικότερη), πολιτικές (ο ανταγωνισμός για τα κατορθώματα που λέγαμε) και επιστημονικές (ο υπερβάλοντας ζήλος του κοινού να περιεργαστεί τα πάντα είναι ότι χειρότερο για την εστίαση και την αυτοσυγκέντρωση) εμείς ήμασταν μακριά από τους πολλούς. Αντίστοιχα μειωμένοι ήταν και οι ερασιτέχνες γύρω μας. Η σύντομη γεύση που πήρα το βράδυ της προηγούμενης της έκλειψης από τα στημένα τους τηλεσκόπια τα οποία τα πετύχαμε να στοχεύουν τον Κρόνο ήταν ενθαρρυντική πάντως. Όχι για τις ικανότητες και τις γνώσεις τους βέβαια (που είναι σαφώς ανώτερες των επαγγελματιών στην παρατήρηση) αλλά για τη φιλική τους διάθεση. Πάντως όπως ήταν αναμενόμενο, ο πλανήτης ήταν όντως όπως τον ξέρουμε, οι ατάκες που ακούστηκαν στο σκοτάδι του στιλ 'ο Ορίωνας δεν είναι αειφανής αστερισμός οπότε τα μέλη του να πάνε για ύπνο' και τα σχόλια της γιαγιάκας (όχι αυτής) που παρέστη ήταν περιφρονητικά...

Την επομένη το εγερτήριο ήταν νωρίς προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες. Οι ρυθμίσεις στις ψηφιακές (εστίαση, χρόνος έκθεσης, κλπ) είχαν γίνει από την Τρίτη και η εύρεση του ακριβούς Βορρά από τα ξημερώματα της Τετάρτης. Παρόλα αυτά έγιναν κάποιες περαιτέρω δοκιμαστικές λήψεις και αποφασίστηκε ότι μόνο το ένα απο τα δύο τηλεσκόπια θα ακολουθεί αυτόματα τον Ήλιο - το άλλο χειροκίνητα. Και μετά αναμονή και υποτιθέμενη χαλάρωση μέχρι να περάσουν τα λεπτά για την πρώτη επαφή - δηλαδή το φευγαλέο πρώτο άγγιγμα της Σελήνης στον ηλιακό δίσκο που είναι και το πιο δύσκολο να συλληφθεί στο φιλμ. Όσο και να ξέρεις ακριβώς τη στιγμή δε μπορείς να προβλέψεις ακριβώς πότε θα συμβεί και συνήθως πιάνεις μια από τις επόμενες. Όπως και δυστυχώς έγινε.

Μετά φωτογραφίες σε τακτά διαστήματα καθώς πλησίαζε η ολικότητα με όλους να σταματάνε να αναπνέουν στο παράγγελμα του φωτογράφου για να μη χάνεται η εύθραυστη εστίαση. Καθώς η περίπου 1.5 ώρα περνούσε και το απόγειο της έκλειψης πλησίαζε το γύρω φως όλο και μειώνοταν. Το αεράκι που είχε σηκωθεί από πριν την πρώτη επαφή άκομα άρχισε να κάνει αισθητή την πτώση της θερμοκρασίας. Και όταν η έκλειψη έχει φτάσει στην ολικότητα η ένταση είχε κορυφωθεί.

Λίγο πριν το 100% αρχίζουμε τις φωτογραφίες. Κλικ, αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Δε φαίνεται τίποτα! Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Γμτ, βγάζουμε το φίλτρο πρώτα! Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Οι προεξοχές εμφανέστατες. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Κλεφτές ματιές στον ηλιακό δίσκο και με γυμνά μάτια. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Δεν προσέχω τι συμβαίνει γύρω μου, στο background ακούω απλώς τις επιδοκιμασίες του κόσμου. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Με την περιφερειακή όραση βλέπω το σκοτάδι γύρω. Αργότερα θα μου πουν ότι οι ελεγχόμενες από φωτοκύτταρο λάμπες στο δρόμο άναψαν μόνες τους. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Λεπτά σύννεφα καλύπτουν ανεπαίσθητα το φαινόμενο ενώ διάφορων ειδών νέφη είναι σκόρπια στον ουράνο και δε μ' αφήνουν να δω αστέρια. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Ανάδυση του Ήλιου και πάλι. Αλλαγή χρόνου έκθεσης, κλίκ. Λάμψη παντού στο οπτικό πεδίο. Τέλος και τέλος φίλμ πριν καν προλάβω να καταλάβω τι συνέβη. Για λίγη ώρα μετά ακούω τους γύρω μου να συνεχίζουν να αλληλοσυγχαίρονται και να επιβεβαιώνουν το συναρπαστικό της εμπειρίας - εγώ είμαι κάπου στον κόσμο μου.

Μου παίρνει αρκετή ώρα να επανέλθω - έχουμε ήδη μπει βιαστικά στο πλοίο της επιστροφής όταν είμαι πίσω. Συνολικά η εμπειρία ήταν αναμφισβήτητα μοναδική και παράξενη. Η ένταση τις κρίσιμες στιγμές ήταν κυρίαρχη και πανταχού παρούσα αλλά σε ορισμένα σημεία μάλλον απογοητεύτηκα από τις όχι και τόσο 'ελεγχόμενες' συνθήκες που συνόδευαν το γεγονός και τα συνεπακόλουθα τους στις λήψεις. Τουλάχιστον πήρα το βάπτισμα του πυρός στην αστροφωτογραφία (και τι βάπτισμα...) και μοιράστηκα με τους συνεργάτες μου την εμπειρία. Και φυσικά Ήμουν Εκεί. Στην τελική καμία φωτογραφία, καμία μετρήση, καμία παρέα δεν είναι που μετράει. Μόνο αυτό - και αυτό το post.

Άλλωστε ο φίλος μου ο Ν. κατά τις 12.30 το μεσημέρι της Τετάρτης είχε ήδη πέσει για ύπνο...